همه پیشنهادهای هسته‌ای که بین ایران و غرب رد و بدل شده است

پس از بیش از ده سال مذاکره ایران و غرب بر سر موضوع هسته‌ای ایران، برنامه جامع اقدام مشترک یکی از معدود توافق‌های حاصله بین دو طرف بود که بعد از چندین دوره مذاکره فشرده در سطوح و قالب‌های مختلف به دست آمد. پیش از این چندین پیشنهاد بین دو طرف رد و بدل شده بود که به مرحله توافق نهایی نرسیده بود. به گزارش «تابناک»، در حالی که واقعیت پیشنهادهای ردو بدل شده بین دو طرف در سالهای گذشته به گونه‌های متفاوتی در داخل ایران روایت شده است، کسلی دوانپورت تحلیل‌گر موسسه آمریکایی کنترل تسلیحات در مطلبی به توضیح پیشنهادهایی پرداخته است که به ادعای وی در سالهای گذشته مطرح شده است. بعضی از این پیشنهادها را ایران در فاصله سالهای 2003 تا 2005 مطرح کرد ولی به مرور مشمول گذر زمان شدند و به قول علی اصغر سلطانیه نماینده پیشین ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در گفت و گویی در سال 2005، دیگر منسوخ شده‌اند. بعد از ان هم پیشنهاداتی که ایران در موضوع هسته‌ای مطرح کرد با این ادعای طرف غربی مواجه شد که به اندازه کافی نگرانی‌های آنها را رفع نمی‌کند. سه کشور اروپایی آلمان، فرانسه و انگلیس موسوم به E3 نیز در فاصله سالهای 2004 تا 2005 پیشنهاداتی را مطرح کردند. بعد از این ایالات متحده، روسیه و چین نیز به سه کشور فوق پیوستند و در قالب 5+1 چندین پیشنهاد بین آنها و ایران رد و بدل شد. به ادعای این کشورها، این پیشنهادات بخشی از یک استراتژی دومسیره بود که مسیر دوم آن اعمال تحریم‌ها در شورای امنیت برای اجبار ایران به عقب نشینی بوده است. به نوشته خانم داونپورت، پیش از توافق طرفین در ژنو در آذرماه سال گذشته، پیشنهاداتی رسمی که بین دو طرف رد و بدل شده است، به قرار زیر است: پیشنهاد بهار 2003 بنا به ادعای تیم گولدیمان سفیر سابق سوئیس در تهران، ایران در ماه می سال 2003 پیشنهاداتی را به آمریکا مطرح کرد تا اختلافات بین دو طرف فروکش کند. بر این اساس، در پیشنهاد ایران به آمریکا پیشنهاد شده بود که گروه‌هایی بین دو طرف تشکیل شود تا مسائل مورد بحث را در سه محور اصلی خلع سلاح، امنیت منطقه‌ای و همکاری‌های اقتصادی مورد گفت و گو قرار دهند. عناصر اصلی این پیشنهاد به قرار زیر بوده است: - تسهیل همه تحریم‌های آمریکا علیه ایران - همکاری برای ثبات در عراق - شفافیت کامل در مورد برنامه هسته‌ای ایران و از جمله پروتکل الحاقی - همکاری علیه سازمان‌های تروریستی و به ویژه مجاهدین خلق و القاعده - پذیرش پیشنهاد سال 2002 اتحادیه عرب در موضوع فلسطین با عنوان صلح در برابر زمین از سوی ایران - دسترسی کامل ایران به فنآوری صلح‌آمیز هسته‌ای و همچنین فناوری‌های شیمیایی و بیوتکنولوژی دولت بوش تصمیم گرفت این پیشنهاد ایران را رد کرده و گزینه فشار بیشتر علیه ایران را در پیش گیرد. پیشنهادات مطرح شده بین ایران و اروپا چند ماه بعد، سه کشور اروپایی پذیرفتند که در ازای تعلیق فعالیت‌های مربوط به غنی‌سازی و نیز همکاری ایران با آژانس وارد مذاکره در سه موضوع هسته‌ای، امنیت و همکاری اقتصادی با ایران شوند. با بهانه اروپایی‌ها نسبت به برنامه ایران برای کار بر روی تاسیسات تبدیل اورانیوم، این توافق بعدا با مشکل مواجه شد و سرانجام در نوامبر 2004 ایران تعلیق بیشتر فعالیت‌های خود را پذیرفت و کمی بعد مذاکرات بین دو طرف از سر گرفته شد. ایران در این دوره چهار پیشنهاد را مطرح کرد. علاوه بر موضوع هسته‌ای، پیشنهادات مطرح شده مسائلی چون حمایت ایران از تروریسم، امنیت منطقه‌ای و همکاری‌های اقتصادی را نیز در بر می‌گرفت. پیشنهادات ایران به قرار زیر بود. پیشنهاد 17 ژانویه 2005 - تعهد ایران به عدم پیگیری سلاح‌های کشتار جمعی - رد هر گونه حمله، تهدید به حمله و خرابکاری علیه تاسیسات هسته‌ای ایران - همکاری در موضوع مبارزه با تروریسم و از جمله تشدید تبادل اطلاعات و پرهیز از پناه دادن به تروریست‌ها - همکاری منطقه‌ای امنیتی از جمله در عراق و افغانستان - همکاری در موضوع کنترل‌های استراتژیک تجارت و برداشتن ممنوعیت‌های اروپایی انتقال تسلیحات متعارف و کالاهای با استفاده دوگانه پیشنهاد 23 مارس 2005 پیشنهاد ایران در ماه مارس، تضمین‌های عینی مفصل‌تری در مورد برنامه هسته‌ای ایران مطرح می‌کرد: - پذیرش پروتکل الحاقی از جانب ایران و حضور پیوسته بازرسین در تاسیسات کلیدی ایران - محدود کردن برنامه غنی‌سازی ایران و اظهار سیاست ایران در فعالیت نکردن برای بازفرآوری - تبدیل فوری همه اورانیوم غنی‌شده به میله‌های سوخت - اعلام ایران از سوی اروپا به عنوان منبع مهم انرژی اروپا - تضمین دسترسی ایران به فنآوری پیشرفته هسته‌ای همراه با امضای قراردهایی برای ساخت نیروگاه‌های هسته‌ای در ایران توسط اروپا - عادی‌سازی وضعیت ایران در مقررات کنترل صادرات گروه هشت پیشنهاد 29 آوریل 2005 در پیشنهاد آوریل 2005، بعضی از عناصر پیشنهاد ماه مارس تکرار شده بود ولی تمرکز بیشتر بر اقدامات کوتاه مدت اعتمادساز بود. عناصر اصلی آن به قرار زیر بود: - پذیرش پروتکل الحاقی از سوی ایران - اعلام سیاست بازفرآوری نکردن از سوی ایران - ادامه تعلیق غنی‌سازی برای شش ماه - تشکیل یک ستاد مشترک برای مقابله با تروریسم و کنترل صادرات - اعلام اروپا در شناسایی ایران به عنوان منبع مهم انرژی اروپا پیشنهاد 18 جولای 2005 حسن روحانی دبیر وقت شورای عالی امنیت ملی ایران، پیشنهادات زیر را خطاب به اروپایی‌ها مطرح کرد: - توافق با محدودیت اولیه غنی‌سازی ایران در نطنز - مذاکره بر سر فعالیت کامل نطنز - ترتیباتی برای واردات اورانیوم برای تاسیسات تبدیل اورانیوم و صادرات کیک زرد - مذاکره بر سر مکانیزم بهینه شده بازرسی آژانس برای نطنزپیشنهاد متقابل اروپا در اوت 2005، اروپایی‌ها پیشنهاد جامع خود را برای یک توافق بلندمدت با ایران مطرح کردند که عناصر اصلی آن به قرار زیر بود: - ترتیباتی برای تضمین فراهم شدن اورانیوم با غنای پایین برای هر رآکتور آب سبک ساخته شده در ایران - ایجاد یک ذخیره سوخت هسته‌ای که در کشوری ثالث نگهدای خواهد شد - تعهد ایران به عدم پیگیری چرخه سوخت. این مساله بعد از ده سال قابل تجدیدنظر است - تعهد حقوقی الزام‌آور ایران به عدم خروج از ان‌پی‌تی و پذیرش پروتکل الحاقی - ترتیبات مربوط به بازگشت سوخت مصرف شده در ایران به کشور تامین‌کننده ان - شناسایی ایران از جانب اروپا به عنوان منبع بلندمدت انرژی فسیلی - همکاری ایران و اروپا در پاره‌ای از مسائل سیاسی و امنیتی از جمله در عراق و افغانستان، تروریسم و قاچاق مواد مخدر ایران چند روز بعد این پیشنهاد را به دلیل به رسمیت نشناختن حق غنی‌سازی ایران رد کرد، تبدیل اورانیوم را ادامه دارد و تعلیق مورد توافق با اروپا را شکست و به مذاکرات پایان داد. روسیه برای تقویت پیشنهادات اروپایی‌ها، در اکتبر 2005 پیشنهاد مشارکت ایران در مالکیت تاسیسات غنی‌سازی در روسیه را مطرح کرد ولی این پیشنهاد پس از چند ماه مذاکره در مارس 2006 رد شد. پیشنهادات 5+1 آمریکا، روسیه و چین در ژوئن 2006 به کشورهای اروپایی پیوستند تا پیشنهادی را برای مذاکرات جامع با ایران مطرح کنند. این پیشنهاد بازتابی از پیشنهادات پیشین بود و عناصر زیر را در بر می‌گرفت: - تعلیق فعالیت‌های مرتبط با غنی‌سازی و بازفرآوری ایران - ایجاد مکانیزمی برای بازبینی تعلیق موقت فوق - از سرگیری اجرای پروتکل الحاقی توسط ایران - فراهم شدن راکتورهای آب سک با تکنولوژی روز برای ایران از طریق پروژه‌های مشترک همراه با تضمین سوخت هسته‌ای و ذخیره سوخت هسته‌ای برای پنج سال - تعلیق بحث بر سر موضوع هسته‌ای ایران در شورای امنیت - همکاری بر سر هوانوردی غیرنظامی، مخابرات، فنآوری پیشرفته، کشاورزی و دیگر حوزه‌ها بین ایران، آمریکا و اروپا ایران در ماه اوت به این پیشنهاد پاسخ داد و آن را به دلیل الزام ایران به تعلیق فعالیت‌های مرتبط با غنی‌سازی رد کرد ولی آن را اساس و ظرفیت مفیدی برای همکاری بلندمدت و جامع بین دو طرف دانست. در مارس 2008، گروه 5+1 موافقت کرد تا پیشنهاد خود در مارس 2006 را بازآرایی کند تا بعضی از مزایایی پیشنهادی خود به ایران را مشخص کرده و نمای بهتری از این منافع برای افکار عمومی ایران فراهم کند. این توافق برای بازآرایی پیشنهاد سال 2006، با تصویب قطعنامه 1803 شورای امنیت درباره ایران همزمان شد.بسته پیشنهادی متقابل ایران پیش از ارائه بسته جدید به ایران، ایران پیشنهاد خود را به شش کشور مقابل ارائه کرد. منابع غربی در واکنش به پیشنهاد ایران اعلام کردند در حالی که پیشنهاد ایران موضوعات متنوع مربوط به همکاری در حوزه‌های انرژی هسته‌ای و مسائل سیاسی و اقتصادی را در بر می‌گیرد مسائل کمی برای رفع نگرانی‌های طرف غربی را در بر می‌گیرد. بعضی از عناصر اصلی پیشنهاد ایران عبارت بودند از: - ایجادکنسرسیوم‌هایی برای غنی‌سازی و تولید سوخت در مناطق مختلف جهان و از جمله ایران - بهبود نظارت آژانس بر کشورهای مختلف - همکاری برای ایمنی هسته‌ای و حفاظت فیزیکی - همکاری برای کنترل صادرات - همکاری برای امنیت منطقه‌ای و مسائل اقتصاد جهانیادامه مطلب

ادامه مطلب...

۰ نظر

۰ ۰۲ تیر ۹۳ ، ۱۴:۱۰

مهدی حسنوند